درطول 50 سال اخیر، استفاده ازمحصولات پلاستیک در بسته بندی انواع مواد غذایی و نوشیدنی ها و یا به شکل ظروف یکبار مصرف، افزایش چشمگیر داشته است، بطوریکه عصر حاضررا ، عصر پلاستیک نامیده اند. پلاستیک هایی که برای تماس با مواد غذایی ، به کار می روند ، عمدتاً از منابع نفتی استخراح می گردند. به طور کلی پلاستیک‌ها، پلیمرهایی هستند که از مواد اولیه‌ای به نام مونومر ساخته شده اند. مونومرها موادی سمی بوده و برای سلامت انسان مضر هستند و پلیمرها خنثی بوده و مشکلی ندارند، اما اشکال کار اینجاست که معمولاً در فرایند تهیه پلیمرها مقداری مونومرها قابل جدا شدن باقی می‌ماند. به همین دلیل اگراز ظروف یکبار مصرف نامر غوب ویا نامناسب جهت نگهداری مواد غذایی استفاده شودف احتمال مهاجرت این مونومرها سمی به ماده غذایی وجود دارد .بنابرین در استفاده از پلاستیک‌ها به عنوان ظروف غذا باید بسیار احتیاط کرده و ازهرنوع پلاستیکی جهت مواد غذایی استفاده نشود.
نکته مهم دیگر در استفاده از ظروف یک بار مصرف به نوع رنگی این ظروف مربوط می‌شود که استفاده از آنها احتیاط بیشتری را می‌طلبد، چرا که اصولاً جنس یک بار مصرف‌ها به گونه‌ای است که توانایی نگهداری رنگ را ندارند و هنگام تماس با چای یا غذای داغ رنگ موجود حل شده و لایه ای از آن همراه غذا وارد بدن می‌شود. در هنگام استفاده از ظروف یک بار مصرف باید به علامت اختصاری که در کف ظرف حک شده است، توجه کرد.چون در صورت استفاده نادرست از این محصولات مشکلات زیاد بهداشتی در اثرمهاجرت منومرهای شیمیایی از ظروف یکبار مصرف به ماده غذایی مشکلات فراوانی مانند: انواع اختلالات گوارشی و ریوی، وهمچنین سرطان و سایر بیماری‌های غیر‌واگیر برای مصرف کننده بوجود خواهد آورد
علامت اختصاری وکاربرد ظروف یکبار مصرف:ظروف یکبار مصرف که در کف آنها علامت اختصاری(ps)جنس ظروف پلی استایرن بوده برای نوشیدنیهای خنک ودمای کمتر از 40درجه بکار می برند ولی جهت بسته بندی مواد غذایی با دمای بالاتر از 65 مناسب نبوده وهمچنین بسته بندی مواد غذایی چرب مانند کره ، مارگارین و … در انواع ظروف پلی استایرن ممنوع می باشد
علامت اختصاری ظروف پلی اتیلنی (PE)، پروپیلینی(PP) ، پلی استایرنی فوم‌دار (EPS) و ظروف پلی استایرنی سفید رنگ (HIPS)نشان داده‌می‌شوند برای بسته بندی و نگهداری محصولات لبنی، روغن و سرکه و مواد غذایی گرم و مرطوب بکار می رونداما برای نگهداری غذاهای داغ مثل آش و غیره مناسب نیستند.
استفاده از ظروف پلی استایرنی شفاف(GPPS) تنها برای نوشیدنی های سرد مناسب است و برای مواد غذایی داغ مثل چای و قهوه مناسب نمی باشد.
ظروف یکبار مصرف پلی ونیل کلراید (PVC) در بسته‌بندی مواد غذایی مانند گوشت مرغ و ماهی و بسته‌بندی کپسول‌های دارویی، آدامس به کار می‌روند. بسته‌بندی با این نوع ظروف در مورد مواد خشک زیان چندانی ندارد، اما برای مواد غذایی مرطوب که امکان مهاجرت مونومر آزاد به داخل مواد غذایی و سپس بدن بسیار محتمل است نا مناسب می باشند.
نکته‌ای که کارشناسان به تازگی نسبت به آن هشدار می‌دهند این است که در ایران پی‌وی‌سی‌های استاندارد (food grade) برای بسته‌بندی مواد غذایی و بهداشتی تولید نمی‌شود و از نوع صنعتی این مواد، بدون توجه به مضراتشان، در صنایع غذایی و بهداشتی استفاده می‌شود.
در شرایطی که در تمام دنیا استفاده از پی‌وی‌سی صنعتی برای مصارف غذایی و بسته‌بندی به طور کامل منسوخ شده است و حتی اخیرا برای لوازم منزل و اسباب‌بازی نیز این محدودیت در جهان به وجود آمده، به گفته کارشناسان، در ایران به رغم نظارت وزارت بهداشت، همچنان به دلیل صرفه‌های اقتصادی، گروهی از تولیدکنندگان همچنان از موادی استفاده میکنند که تاثیر آنها بر سلامت مردم در درازمدت آشکار می‌شود.
براساس دستور العملهای موجود بسته بندی مواد غذایی خشک و تر در زمان پر نمودن و نگهداری مواد غذایی یا حمل و نقل آن در انواع ظروف PVC ممنوع می باشد. بطور کلی ظروف یک بار مصرف بی‌رنگ و شفاف فقط برای اغذیه و نوشیدنیهای سرد مناسب هستند و نباید برای نوشیدنی‌ها و غذاهای داغ استفاده شوند. همچنین ظروف یک بار مصرف سفید رنگ و فوم دار برای مواد غذایی سرد، گرم و مرطوب مناسب هستند، ولی برای مواد غذایی داغ نباید استفاده شوند .مثلاً برای پیتزایی که در دمای 140 درجه سانتیگراد طبخ می‌شود، توصیه نمی‌شود.
ظروف یکبار مصرف شفاف در بسیاری از ارگانها و یا مراسم های مذهبی استفاده می شوند از پلی استالین تشکیل شده است
ظروف یکبار مصرف فومی سفیدرنگ که در بسیاری از رستورانها و ارگانهای اداری مورد استفاده قرار می گیرند مقاومت بیشتری نسبت به ظروف پلی استالین شفاف دارند و تا دمای 70 تا 80 درجه مواد سمی و مونومری آنها تجزیه نمی شود اما چنانچه غذای داغی با دمای بالاتر از 70 تا 80 درجه در این ظروف نگهداری شود و یا اینکه زمان نگهداری غذا در این ظروف بیشتر از 4 ساعت باشد اثرات سمی این مواد وارد مواد غذایی شده و بر سلامت انسانها تاثیر می گذارد.
ظروف یکبار مصرفی که از مواد دست دوم تهیه می شوند بیشترین اثر را بر سلامت انسانها دارند افزود: این ظروف از ظاهرشان که معمولا شکننده هستند و یا در آنها ضایعات، دانه های سیاه رنگ یا مواد رنگی دیده می شود ، قابل تشخیص هستند . مهمترین ویژگی این ظروف قیمت بسیار ارزان آنهاست که مردم باید بدانند این قیمت ارزان را در آینده با هزینه های هنگفت درمانی بایستی جبران کنند
در میان تمام انواع ظروف یک بار مصرف از بطری‌های آب آشامیدنی به عنوان پرمصرف ترین انواع این ظروف نام برد. بطری‌هایی که در ماه‌های گرم سال حتی اگر حاوی آب معدنی نباشند، به طور مرتب از آب شهری پُر شده و درون یخچال قرار می‌گیرند تا آب خنک مصرفی خانواده را تامین کنند که با فریز کردن بطری های آب باعث شکسته شدن پلیمرها به مونومرهای سمی خواهد شد و در درازمدت عوارض سرطانزایی چنین اقداماتی در دستگاههای گوارشی و مغز نمود پیدا می کند.
ظروف یکبار مصرف با منشاء گیاهیاین ظروف به دو دسته تقسیم می شوند که دسته اول صد در درصد تخریب پذیر بوده و مواد اولیه آنها منشاء غذایی داشته و از موادی مانند پروتئین ها و ساکارین ها تولید شده و قابل خوردن نیز هستند اما این ظروف در ایران تولید نمی شود اما دسته دوم که 30 تا 70 درصد تخریب پذیر هستند قابلیت خورده شدن ندارند و منشاء آنها غالبا مواد نشاسته ای است. از جمله مزایای استفاده از پلیمر گیاهی میتوان سازگاری با محیط زیست، عاری بودن از هرگونه خطرات مضر مواد پلاستیکی پس از تماس با غذای داغ، تهیه شدن از مواد اولیه تجدیدپذیر، عدم وابستگی به مواد نفتی، مصرف انرژی کمتر در فرایند تولید را از مزایای اصلی ظروف یکبار مصرف پلیمری و گیاهی دانست. این ظروف از نشاسته ذرت ساخته شده و به راحتی قابل تجزیه در محیط و یا حتی قابل بازیافت برای خوراک دام هستند. دانش امروز مشخص کرده است مضرات استفاده از ظروف یکبار مصرف پلاستیکی ایجاد خستگی، ناراحتی اعصاب، کم شدن پلاکتها و هموگلوبینهای خون و حتی سرطان زایی آنهاست. به نحوی که پلاستیکی نفتی در انواع مختلف خود به 300 الی 500 سال زمان برای برگشت به طبیعت نیاز دارد، اما ظروف گیاهی حداکثر طی 6 ماه تجزیه و بدون هیچ ضرری به طبیعت بازمی گردند و حاصلخیزی دوباره را در خاک ایجاد میکنند. فناوری تولید ظروف یکبار مصرف گیاهی در اختیار چهار کشور آلمان، انگلیس، آمریکا و ایتالیا بود. اما ایران نیز توانست پس از تحقیقات فراوان بعنوان پنجمین کشور پیشرو این فناوری را در جهان به دست آورد یاهی
ولی این ظروف اگر در معرض نور ، گرما و یا رطوبت در درازمدت کپک می زنند بنابراین برای استفاد ه طولانی مدت در مجاورت چنین غذاهایی مناسب نیستند
در هنگام استفاده از ظروف یکبار مصرف به موارد زیر توجه شود:
- در هنگام خرید مواد غذایی توجه شود که از پلاستیک رنگی و بازیافتی استفاده نشود.
- ماد غذایی داغ در ظروف یکبار مصرف پلاستیکی نگهداری نشود.
- از بطری آب معدنی بصورت مکرراستفاده نشود.
- از ظروف یکبار مصرف و پلاستیکی هایی استفاده شود که توسط کارخانجات معتبر ودارای مشخصات کامل و پروانه ساخت معتبر یا مجوز ورود از وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی تولید شده است.
Leave A Comment